piątek, 1 sierpnia 2008

melia azedarach

melia azedarach, gatunek skupiajacy ostatnio spora uwage naukowcow, to najbardziej znany reprezentant rodzaju melia wchodzacego w sklad ponad 50 rodzajowej (ca. 550 gatunkow) rodziny meliaceae. rodzina ta jest powszechnie kojarzona poprzez swoje 3 nadzwyczaj cenione rodzaje z ktorych pozyskuje sie mahon - swietenia, khaya i entandrophragma (niektore z ich gatunkow sa na skraju wyginiecia spowodowanego porzez intensywna wycinke dla cenionego drewna). mniej znane zastosowanie przedstawicieli rodziny meliaceae to produkcja olejow roslinnych, kosmetykow i insektycydow.

melia azedarach jest gubiacym liscie drzewem dorastajacym do 15 m. pochodzacym z podnozy himalajow. jest czesto uzywana w ogrodnictwie ze wzgledu na szybki przyrost, aromatyczne fioletowawo purpurowate kwiaty, niewielkie wymagania co do gleby i cien ktory daje dzieki swojemu gestemu ulistnienu. podstawowym zastosowaniem tego gatunku poza wysadzaniem miejskich alei jest pozyskiwanie intensywnego w kolorze drewna o dobrej jakosci (bliskie pokrewienstwo z mahoniem - ta sama rodzina meliaceae) ktore niestety nie jest wykorzystywane w wystarczajacym stopniu a mogloby zastapic drewno pozyskiwane z zagrozonych wyginieciem gatunkow mahoniowych.

owoce dojrzewaja pod koniec jesieni przybierajac zoltawo bialy kolor i pozostaja na drzewie przez cala zime (w przeciwienstwie do lisci ktore opadaja). pestka ma w samym srodku dziurke i jest bardzo twarda dzieki temu przez lata pestki byly uzywane w produkcji rozancow (szczegolnie na poludniu wloch) oraz jako koraliki.

roslina ta jest toksyczna dla ssakow. szczegolnie duze stezenie niebezpiecznych neurotoksyn i limonoidow wystepuje w owocach. 65 gr owocow w przelozeniu na kilogram doroslego ssaka moze dporowadzic do smierci ktora moze nastapic juz po 24 godzinach. limonoidy podobne do azadirachtin (wystepujacy w blisko spokrewionym "cudownym" gatunku neem azadirachta indica i blokujacy proces przepoczwarzania u owadow) powoduja ze pszczoly i motyle niechetnie zblizaja sie do tych drzew (co utrudnia zapylenie) a drewno i owoce sa odporne na grzybiczne zakazenia i ataki insektow. niemniej jednak niektore ptaki sa w stanie odzywiac sie tymi owocami, co niekiedy powoduje u nich lekki "stan upojenia", a wydalajac nasiona przyczyniaja sie do rozprzestrzeniania sie gatunku.

polska nazwa zwyczajowa to miodła lub melia pospolita, w portugalskim i angielskim nazw zwyczajowach jest cale mnostwo. najpopularniejsze nazwy w portugalii to mélia, amargoseira, conteira lub árvore-dos-rosários (drzewo rozancowe). nazwy angielskie: bead tree (drzewo koralikowe), chinaberry, rosary tree (drzewo rozancowe), white cedar i persian lilac.

juz w przeszlosci lisci uzywano jako naturalnego insektycydu wraz z przechowywanym jedzeniem, a rozcienczonego wywaru z lisci i drewna jako srodka rozkurczowego. dzis ma wiele zastosowan w medycynie.

w wielu miejscach na swiecie gdzie gatunek ten zostal introdukowany posiada dzis status rosliny inwazyjnej.

w lizbonie prawie cala avenida alvares cabral obsadzona jest tymi drzewami, jak i dolna czesc avenida infante santo.

petit mimosa
from flickr by _boris

Melia azedarach
from flickr by Andre Benedito

校園植物 楝科 苦楝 (苦苓) MELIA AZEDARACH 校園棲地調查 頭家國小_15
from flickr by Toujia Elementary School 頭家國小

Chinaberry
from flickr by Shigeyama

Hazard
from flickr by Murfomurf
poslizgnac sie mozna ;)

corynocarpus laevigatus

corynocarpus laevigatus to endemiczny gatunek pochodzacy z wybrzezy nowej zelandii, zwany nowozelandzkim wawrzynem lub karaka co w jezyku maoryskim oznacza pomaranczowy (odnosi sie do koloru dojrzalych owocow). nazwa zwyczajowa uzywana w portugalii to loureiro-da-nova-zelândia. corynocarpus laevigatus jest drzewem dorastajacym do mniej wiecej 15 m. ktore dosc latwo zidentyfikowac szczegolnie teraz latem, dzieki wyrozniajacym sie zolto-pomaranczowym owocom kszatlu sporych oliwek i ciemnozielonym blyszczacym dosc grubym lisciom. w sprzyjajacych warunkach klimatycznych bardzo latwo mozna wychodowac wlasny egzemplarz bezposrednio z pestki. gorzkawy miazsz dojrzalych owocow jest jadalny, ale pestki zawieraja smiertelnie trujacy alkaloid karakin ktory rozklada sie dopiero pod wplywem promieni UV. na hawajach gdzie corynocarpus laevigatus dobrze sie przyjal uzyskal status szkodnika w zwiazku z trujacymi wlasciwosciami. w nowej zelandii drzewa te sa pod scisla kontrola - usuwa sie je z miejsc w ktorych moga stanowic zagrozenie jak na przyklad place zabaw. w lizbonie egzemplarze tego gatunku mozna obejrzec np. w jardim da estrela.

niewielka rodzina okrytonasiennych corynocarpaceae do ktorej nalezy karaka reprezentowana jest przez zaledwie 5 gatunkow pochodzacych z nowej zelandii, australii i malezji.

[Corynocarpaceae] Corynocarpus laevigatus
from flickr by by jardin.lautaret
zielone niedojrzale jeszcze owoce

corynocarpus laevigatus
from flickr by jakub303

20080203_154926_Karaka
from flickr by andychilton